Günlük Gelişmeler

Tüketici Güven Endeksi 81,3 Oldu*

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 20.12.2024 tarihli verilerine göre;

• Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Kasım ayında 79,8 iken Aralık ayında %1,9 oranında artarak 81,3 oldu.

Kasım 2024 Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 20.12.2024 tarihli verilerine göre Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi (YD-ÜFE) yıllık %25,19 arttı, aylık %0,86 azaldı.

YD-ÜFE 2024 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %0,86 azalış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %22,39 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %25,19 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %44,56 artış gösterdi.

Türk-İş: %45 Zam + %20 Refah Payı*

Türk-İş Başkanı Ergün Atalay, “Asgari ücrete %45 zam artı %20 refah payı istiyoruz” dedi. Türk-İş’in talebi 29 bin 583 TL. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın başkanlık ettiği üçüncü toplantıda, işveren heyetinin başkanlığını TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç, işçi heyetinin başkanlığını ise Türk-İş Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar yaptı. Komisyonun 5 kişilik işçi heyetinde aşçı, kuaför, taşeron işçi ve basın mensubu yer aldı.

Morgan Stanley’den %30-%35 Asgari Ücret Tahmini*

Morgan Stanley, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile ilgili değerlendirmesinde, faiz indirimlerinin Aralık ayında 200 baz puanlık bir indirimle başlamasını beklediğini açıkladı. Bununla birlikte, asgari ücret artışına dair belirsizliklerin riskleri daha küçük bir faiz indirimi yönünde çarpıttığını belirtti. Banka, 2025’in ilk çeyreğine kadar politika faizinin %44’e ulaşabileceği öngörüsünü paylaştı ve manşet enflasyonun Mart ayında %39’a gerileyeceğini tahmin etti.

Asgari ücrete ilişkin değerlendirmelerde ise artış beklentisinin %30-35 aralığında olduğu ifade edilirken, Türk-İş’in %74 artış talebine atıfta bulunuldu. Dezenflasyon süreci dikkate alındığında, artış oranının %35’in altında kalabileceği vurgulandı, ancak daha büyük bir artışın tamamen ihtimal dışı olmadığı belirtildi.

ABD: Walmart, Vücut Kameraları ile Çalışan Güvenliğini Artırmayı Hedefliyor

Amerika Birleşik Devletleri’nde perakende devi Walmart, müşteriyle yüz yüze çalışan ekiplerini tacizden korumak amacıyla bazı satış noktalarında vücut kameralarının kullanımını pilot olarak test ettiğini doğruladı. Şirket, güvenlik önlemlerine yönelik yenilikçi teknolojileri değerlendirdiğini ve bu pilot uygulamanın yalnızca tek bir pazarda test edildiğini açıkladı.

Pilot uygulama kapsamında, mağazalarda çalışanların vücuda takılan kameraları kullanmaya başladığı, mağazalarda bu kameraların kullanımı hakkında müşterilere bilgi veren tabelalar yer aldığı belirtildi. Çalışanlara, gerilimin arttığı durumlarda olayları kaydetmeleri ve bu kayıtları etik ve uyum sistemine iletmeleri talimatı verildi. Ancak, kameraların mola alanlarında ve banyolarda kullanılmaması gerektiği vurgulandı.

Walmart’ınbu adımı, mağazalarda artan şiddet vakalarının önlenmesi amacıyla atıldı.2023’te, Walmart mağazalarında 200’den fazla şiddet olayı raporlandı. Bu olaylar arasında en çok bildirilenler silahlı şiddet (132 vaka), bomb atehditleri (26 vaka) ve fiziksel saldırılar (31 vaka) oldu.

Diğer Örnek:
Benzer bir uygulama Yeni Zelanda’da Foodstuffs North Island tarafından yapıldı. Şirket, yüz tanıma teknolojisinin 25 mağazada altı ay boyunca test edilmesiyle ciddi davranış sorunlarında %16 oranında bir azalma kaydedildiğini açıkladı. Walmart’ın pilot programının sonuçları, müşteri-çalışan etkileşimlerinde güvenliği artırma konusundaki etkisini gösterecek.

Netflix, Çalışan Hakları ve Ebeveyn İzni Konusunda Eleştirilerin Hedefinde

Netflix, çalışanlarını hedef aldığına dair iddiaları reddederek, ebeveyn izni politikalarından geri adım atmadığını belirtti. Wall Street Journal (WSJ) tarafından yayınlanan bir rapor, şirketin ebeveyn izni politikasını geri çekmeye çalıştığını ve bu süreçte izindeki çalışanları hedef aldığı iddialarını gündeme taşıdı.

WSJ’nin İddiaları:

• Netflix’in eskiden “sınırsız” ebeveyn izni sunduğu politikasını revize ederek belirsizleştirdiği ve yöneticilerle bireysel görüşmelere yönlendirdiği belirtildi.
• Bazı çalışanlar, ebeveyn iznindeyken ya da izinden döndükten sonra işten çıkarıldıklarını iddia etti.
• Şirket içindeki bazı yöneticiler, ebeveyn izni alan çalışanların “hedef alınmış gibi göründüğü” yönünde endişelerini dile getirdi.

Netflix’in Yanıtı:

• Yetenek Sorumlusu Sergio Ezama, ebeveyn izni politikasında bir değişiklik yapılmadığını ve izindeki çalışanların hedef alınmadığını vurguladı.
• Netflix’in bir analizine göre, işten çıkarmalardan etkilenenlerin yalnızca küçük bir kısmı ebeveyn iznindeydi.
• Netflix, çalışanlarına “çocuklarınıza ve kendinize iyi bakın” mesajıyla destek sunduğunu belirtti.

Netflix’in, pandemi sonrası dönemde maliyet azaltma tedbirleri kapsamında çalışanlarına yönelik işten çıkarmalar gerçekleştirdiği bir dönemde, artan izin talepleri ile ilgili baskılar yaşadığı ifade edildi. WSJ’nin iddialarına rağmen Netflix, ebeveyn izni politikalarını esneklik ve sorumluluk çerçevesinde uyguladığını savundu.

İspanya, Muhbir Koruma Otoritesi ile Yolsuzlukla Mücadelede Yeni Dönem Başlatıyor

İspanya, muhbirlerin korunmasını güçlendirmek ve yolsuzlukla mücadele etmek amacıyla, Bağımsız Muhbir Koruma Otoritesini (IWPA) kurarak önemli bir adım attı. Bu otorite, Avrupa Birliği’nin 2019/1937 sayılı İhbar Direktifini uygulayan 2/2023 sayılı Kanun çerçevesinde oluşturuldu ve 29 Ekim 2024 itibarıyla faaliyetlerine başladı.

IWPA’nın temel görevleri:

• Dış raporlama kanallarını yönetmek,
• Muhbirleri korumak ve desteklemek,
• Yolsuzluk ve ihlalleri soruşturmak ve yaptırımlar uygulamak.

IWPA, hükümetten ve diğer kuruluşlardan tamamen bağımsız çalışacak. Ancak, savcılık ve adli organların yetkilerine müdahale edemeyecek, bu organların ele aldığı konuları sadece destekleyecek.

IWPA, yalnızca 2/2023 sayılı Kanunda tanımlanan ihlalleri soruşturma ve yaptırım yetkisine sahip olacak. Savcılık veya mahkemelerle paralel olarak aynı olaylara müdahale edemeyecek.

IWPA’nın faaliyete geçmesi, İspanya’nın beyaz yakalı suçlarla mücadelesinde önemli bir dönüm noktasıdır. Bu durum, daha fazla raporlama, kurumsal hesap verebilirlik ve adli işbirliği anlamına gelir. İspanya’da faaliyet gösteren firmaların, muhbir koruma kurallarına tam uyum sağlaması ve iddialar karşısında dikkatli hareket etmesi gerekecek. IWPA, gelecekte bilgi uçurma iddialarını daha etkin bir şekilde ele alarak soruşturmaları hızlandırabilir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde Çalışanların Mental Sağlığı ve Devamsızlık

Unmind tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki çalışanların %13’ü, geçtiğimiz yıl mental sağlığı nedenleriyle bir gün izin aldığını bildirdi. Bu çalışanların %77’si, işyerlerinin mental sağlıklarını olumsuz etkileyerek izin almalarına neden olduğunu belirtti.

Çalışan Yardım Programları (EAP’ler)

Amerika Birleşik Devletleri, yaklaşık 74,1 milyon çalışanın erişimi olan Çalışan Yardım Programları (EAP) ile dünya genelinde en geniş kapsama sahip pazardır. Federal İş Sağlığı tarafından yapılan önceki bir araştırmaya göre, EAP’ler devamsızlığı yaklaşık %70 oranında azaltabilmektedir. Ancak Unmind’ın araştırmasına göre, bu programların farkındalık ve kullanım oranları düşük kalmaktadır:

• Çalışanların yalnızca %29’u, şirketlerinin bir EAP’ye sahip olduğunu bilmektedir.
• EAP hizmetinden haberdar olanların yalnızca %33’ü bu hizmeti kullanmıştır. Ancak kullananların büyük bir kısmı olumlu deneyimler bildirmiştir:
  • EAP, acil sorunların çözümüne yardımcı oldu (%62),
  • Uzun vadede fark yarattı (%58),
  • Hizmetin kullanımını kolay buldu (%66).

• Raporda, EAP’lerin genellikle “modası geçmiş” olduğu ve bu nedenle yetersiz kullanıldığı belirtilmiştir. Bu programların genellikle bulunmasının zor olduğu, iletişim eksikliği yaşandığı ve yeterince etkin tanıtılmadığı ifade edilmiştir.
• Unmind raporu, modern EAP’lerin aşağıdaki özelliklere sahip olması gerektiğini vurgulamaktadır:
  • Kullanıcı dostu teknoloji ve kişiselleştirilmiş destek,
  • Çalışanlar için erişilebilirlik ve etkili tanıtım,
  • Hem çalışanlar hem de kuruluşlar için ölçülebilir etkiler.
• Unmind CEO’su Nick Taylor, EAP’lerin geliştirilmesi ve tanıtımlarının artırılmasıyla, çalışan refahının ve üretkenliğin önemli ölçüde artırılabileceğini ifade etmiştir.
• Raporda, işverenlerin ruh sağlığıyla ilgili devamsızlıkları azaltmak için kullanabileceği diğer girişimler de belirtilmiştir:
  • Dijital ruh sağlığı araçlarına ücretsiz erişim sağlamak (%43),
  • Ücretsiz terapi veya koçluk imkânı sunmak (%36),
  • Ruh sağlığı krizi sırasında esnek çalışma koşulları sağlamak (%37),
  • Çalışanlara terapi seansları düzenlemek (%36).

*Çalışan Yardım Programları (Employee Assistance Programs – EAP), işverenlerin çalışanlarına ücretsiz ve gizli bir şekilde destek sunduğu, genellikle ruh sağlığı, finansal sorunlar, ailevi sıkıntılar ve iş ile ilgili diğer stres faktörlerini ele alan hizmetlerdir.

İş Sözleşmesi Zoom, Teams Gibi Video Konferans Yoluyla Feshedilebilir mi?

Davacı tarafından dinletilen tanık ….. davacının iş akdinin kendisinin de hazır bulunduğu video konferans sırasında feshedildiğini beyan etmiştir. Davalı tarafın dinlettiği tanık ….., feshe ilişkin net bir bilgisi olmadığını beyan etmişlerdir.

Davacının 14 yıldan uzun olan kıdemine rağmen durduk yere işten ayrılması hayatın olağan akışına aykırıdır. Tüm bu nedenlerle davacının iş akdinin davalı işverenlikçe ….. tarihinde şifahi olarak feshedildiği anlaşılmıştır.

Geçerli fesihlerde fesih yazılı olarak yapılmak zorundadır. Fesih tarihinde yazılı olarak bir fesih yapılmadığından fesih salt bu nedenle geçersizdir.”

İzmir BAM 7. Hukuk Dairesi, E. 2022/843, K. 2022/896, T. 27.05.2022

Asılsız İddialar İhbarcı Koruması Sağlamadı: Jazz Airlines’ın Feshi Haklı Bulundu

Kanada’da Jazz Airlines işvereninin, bir çalışanın asılsız suistimal iddiaları nedeniyle iş akdini feshetmesi, tahkim kararıyla haklı bulundu.

• Çalışan, işveren ve sendika liderliğine yönelik defalarca yolsuzluk, rüşvet ve dolandırıcılık iddialarında bulundu.
• İşverenin yaptığı soruşturmada, çalışanın iddialarını kanıtlayacak herhangi bir belge veya bilgi sunmadığı tespit edildi.
• Çalışan, iddialarını hem işyerinde hem de işyeri dışında yayarak, işverenin ve sendikanın itibarını zedeledi.

Çalışanın İddiaları:

• İhbarcı koruması kapsamında olduğu,
• İddialarını desteklemek için ayrıntılar sunmasının gerekmediği,
• Görev dışı yapılan açıklamalarının disipline tabi tutulamayacağı öne sürüldü.

Hakemin Kararı:

• Çalışanın, iyi niyetle hareket etmediği ve iddialarını destekleyecek herhangi bir kanıt sunmadığı belirtildi.
• Asılsız iddialar, işyerinde itibar kaybına ve huzursuzluğa neden olduğu için fesih kararı onaylandı.
• Çalışanın davranışları, Eşitlik ve İş Ahlakı Kuralları kapsamındaki ihbarcı korumalarına uygun bulunmadı.
• Görev dışı açıklamaların, iddiaların niteliği nedeniyle işverenin hayati çıkarlarını ilgilendirdiği ve disiplin cezasına tabi olduğu ifade edildi.

İşverenin, asılsız iddialarla işyerinin itibarını zedeleyen çalışanı işten çıkarması haklı bulundu. Mahkeme, işverenlerin asılsız ve zararlı iddialara müsamaha göstermek zorunda olmadığını, bu tür davranışlara karşı disiplin uygulayabileceklerini vurguladı. Ayrıca, ihbarcı korumalarının yalnızca iyi niyetle yapılan ve kanıta dayalı şikayetler için geçerli olduğu belirtildi.

Günün Sorusu

SORU: Sadece gece çalışacak birilerini işe almamız kanunen mümkün olur mu?
Haftada toplam 40 saat, değişen günlerde ve sürekli 22.00-06.00 saatlerinde evden çalışma yapacak.

CEVAP:

• İşyerinde postalar halinde çalışma bulunmuyor ve sadece gece yürütülen bir iş söz konusu ise çalışan ile sürekli gece döneminde çalışması üzerine anlaşma sağlanabilir.
• Kural olarak bir işin karşılığı 24 saatin her saati karşılık buluyorsa, postalar halinde çalışılmalıdır.
• Böyle bir iş için de, İş Kanunu gece çalışmasını düzenlerken bir hafta gündüz bir hafta gece şeklinde veya iki haftada bir vardiya değişimi şeklinde postalar halinde çalışılabileceğini belirtmiştir.
• Dolayısıyla, çağrı merkezinde çalışacak kişinin yapacağı işin gündüz karşılığı yoksa, diğer bir ifadeyle aynı iş gündüz de devam etmiyorsa kişi ile sürekli gece çalışması üzerine anlaşılabilir. Ancak Kanunda düzenlenen gece çalışma kuralları geçerlidir.
• Ancak eğer aynı faaliyet gündüz de devam ediyor ise bu durumda vardiyalı çalışma olması gerekir ve çalışanın üst üste gece vardiyasında çalışması uygun olmayıp en geç iki haftada bir vardiya değiştirilmesi esastır.
• Çalışanın üst üste gece postasında çalışmasının psikolojik sağlığını ve uyku düzenini olumsuz etkileyebileceği ve bu olumsuzluğun iş kazası ve meslek hastalıkları riskini arttırabileceği göz önünde bulundurularak Kanunda düzenlendiği şekilde uygulamakta yarar vardır.
• Bu kişilerin görev ya da unvanları farklı ise yani sadece gece yapılan bir iş ise bu durumda sadece gece çalışabilirler.
• Örneğin gece bekçisi gibi.

Bunu Biliyor Muydunuz?

İş Sözleşmesinde İşçi Lehine Olabilecek Maddeler

• Deneme Süresi Süre Sınırı: Deneme süresi 2 ayı aşamaz.
• Fazla Mesai Onayı: Fazla mesai sadece çalışanın onayı ile yapılabilir.
• Eşit Ücret İlkesi: Aynı işi yapan çalışanlara eşit ücret ödenir.
• Yıllık İzin Hakkı: Çalışanın yıllık izin hakları yasalar çerçevesinde korunur ve kullandırılır.
• Performans Değerlendirme Şeffaflığı: Performans değerlendirme kriterleri açık ve şeffaf şekilde belirlenir.
• İhbar Süresi: İşveren, fesihte yasal ihbar sürelerine uymakla yükümlüdür.
• Kıdem Tazminatı Hakkı: Çalışan, kıdem tazminatı hakkından feragat edemez.
• Görev Tanımı Netliği: Çalışanın görev tanımı açık şekilde belirtilir.
• Sosyal Haklar: Çalışanın yemek, yol, sağlık gibi sosyal hakları sözleşmede yer alır.
• Mobbing Koruması: İşveren, çalışanı mobbingden korumakla yükümlüdür.
• Haklı Fesih: Çalışan, haklı bir nedenle fesih durumunda tüm haklarını alır.