Günlük Gelişmeler

Ekonomik Güven Endeksi, Eylül 2024

TÜİK’in 27.09.2024 tarihli istatistiklerine göre ekonomik güven endeksi 95,0 oldu.
Ekonomik güven endeksi Ağustos ayında 93,1 iken, Eylül ayında %2,0 oranında artarak 95,0 değerini aldı.
Bir önceki aya göre Eylül ayında tüketici güven endeksi %2,4 oranında artarak 78,2 değerini, reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi %1,2 oranında artarak 99,2 değerini, hizmet sektörü güven endeksi %0,6 oranında artarak 112,6 değerini, perakende ticaret sektörü güven endeksi %2,5 oranında artarak 110,6 değerini, inşaat sektörü güven endeksi %0,2 oranında azalarak 87,8 değerini aldı.

Dış Ticaret İstatistikleri, Ağustos 2024

TÜİK’in 27.09.2024 tarihli istatistiklerine göre Ağustos ayında genel ticaret sistemine göre ihracat %2,3 arttı, ithalat %10,7 azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2024yılı Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,3 artarak 22 milyar 48milyon dolar, ithalat %10,7 azalarak 27 milyar 40 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Ocak-Ağustos döneminde ihracat %3,9 arttı, ithalat %8,6 azaldı.
Genel ticaret sistemine göre ihracat 2024 yılı Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,9 artarak 170 milyar 801 milyon dolar, ithalat %8,6 azalarak 225 milyar 739 milyon dolar olarak gerçekleşti.

326 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği

27 Eylül 2024 tarih ve 32675 sayılı Resmi Gazete’de, 326 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği yayımlanmıştır. Günlük hasılat tespiti ve hizmet erbabına indirimli veya bedelsiz verilen pay senetlerinin istisnası ayrıntılarıyla ve örneklerle açıklanarak, konu daha anlaşılabilir hale gelmiştir. Bu tebliğde;

• Hizmet erbabına pay senedi verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerde ücret istisnası uygulamasına,
• Ticari ve mesleki kazançlarda günlük hasılat tutarının tespitinden hareketle yıllık hasılat tutarının nasıl tespit edileceğine, nezdinde yoklama yapılacak mükelleflerin nasıl belirleneceğine, tespit yapılırken nelerin göz önünde bulundurulması gerektiğine ve hangi durumda olan mükelleflerin izaha davet edileceğine yönelik ayrıntılı açıklama ve örneklere yer verilmiştir.

Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde (Seri No: 292) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 327)

27 Eylül 2024 tarih ve 32675 sayılı Resmi Gazete’de Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde (Seri No: 292) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 327) yayımlanmıştır. Bu Tebliğ ile;

• Mevcut tebliğde yer alan genç girişimcilerde kazanç istisnası tutarı, 7440 sayılı Kanun ile yeniden belirlenen istisna tutarına göre revize edilmiştir.
• Kazancı basit usulde tespit olunan ve genç girişimci kazanç istisnasından yararlanan mükelleflerden gerçek usulde vergilemeye geçenlerin kalan süre için bu istisnadan faydalanabileceği yönünde düzenleme yapılmıştır.

2025 Asgari Ücret Tahminleri

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun toplantı tarihi henüz netleşmedi ancak uzmanlar ekonomik veriler ışığında zam tahminlerinde bulunmaya başladı.

Uzmanlar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası enflasyon hedefi ve hükümetin ekonomik hedefleri gibi verilerin zam oranını etkileyeceğini belirtiyor. Ekonomide büyüme verileri ve enflasyon rakamları yapılacak zammın belirlenmesinde önemli olacak.

İş Portföy Genel Müdür Yardımcısı Nilüfer Sezgin, asgari ücreti belirlerken enflasyonun dikkate alınacağını belirtti. 2025 yılı için tahmini enflasyonun %20 civarında olabileceğini, bu nedenle %30’a yakın bir zam beklediğini söyledi. Bu oranın altında kalırsa enflasyon beklentilerinin olumlu yönde etkilenebileceğini, daha yüksek olursa enflasyonun artabileceğini ekledi.

Asgari ücrete ara zam yapılmamasının enflasyonu kontrol altına almak amacıyla alınan bir karar olduğu ifade ediliyor. Gelirlerin artması harcamaları artırarak enflasyonu yükseltebilir, bu nedenle iç talebin sınırlı tutulması önem arz ediyor.

Sezgin, asgari ücret artışının enflasyona olası etkilerini değerlendirirken, faiz artışlarının enflasyonu bozabileceğini vurguladı. 2024 sonuna doğru faiz indirimlerinin gündeme gelebileceğini belirtti.

Özel Sektör Çalışanlarının İş Değişikliklerine Onay Zorunluluğu Gündemde

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun ev sahipliğinde oda ve borsa başkanları ile görüştü. İşverenler, kayıtlı mülteci ve işçi davalarında zaman aşımının 1 yıla inmesini isterken, kamuda olduğu gibi özelde de iş değiştirirken patrondan onay alınmasını talep etti.

• İşverenler, işçi davalarında zamanaşımı süresinin mevcut 5 yıldan 1 yıla indirilmesini talep etti. Almanya’da bu sürenin 1 ay olduğunu belirterek sürenin kısaltılmasının gerektiğini savundular.
• İşverenler, geçici koruma altındaki Suriyeliler ve benzeri yabancıların kayıtlı bir şekilde çalıştırılabilmesi için yasal düzenlemeler beklediklerini dile getirdiler. İhtiyaç duyulan alanlarda yabancı işgücüne daha kolay erişim talep edildi.
• İşverenler, çalışanların kolayca iş değiştirmesini önlemek için kamuda uygulanan muvafakat şartının özel sektörde de uygulanmasını önerdiler. İşverenler, yetiştirdikleri personelin başka şirketlere geçmesini engellemek istiyorlar.
• Kamuya geçmek isteyenlerin önce özel sektörde en az 3 yıl çalışması gerektiği yönünde bir öneri sunuldu. Ayrıca, İŞKUR’dan önerilen 3 işi kabul etmeyen kişilerin kamuda çalışmasının engellenmesiyle ilgili bir düzenleme üzerinde çalışıldığı aktarıldı.
• İşverenler, kredi kartı ile yapılan SGK ödemelerinden alınan komisyonlara itiraz etti. Bakan Vedat Işıkhan bu konuyu makul buldu ve çözülmesi yönünde talimat verdi.

Çalıştığı Sitede Kavgada Yaralanan Kapıcı İş Kazası Davası Açtı

Adana’nın Seyhan ilçesindeki  apartman görevlisi Rıdvan U, 2019’da site sakini Caner Ş. tarafından silahla yaralandı. Rıdvan U, olayın iş kazası olduğunu iddia ederek maddi ve manevi tazminat talebiyle mahkemeye başvurdu. SGK raporunda olayın iş kazası olduğu ve Caner Ş’nin %90, Rıdvan U’nun ise %10 kusurlu olduğu belirtildi. Adana 13. İş Mahkemesi, site maliklerinin “tam kusurlu” olduğuna hükmetti ve site sakinlerinin Rıdvan U’ya 7 milyon 140 bin TL maddi ve 200 bin TL manevi tazminat ödemesine karar verdi.

Site sakinleri, olayı iki kişi arasında gerçekleşen bireysel bir husumet olarak değerlendirerek, kararı istinafa taşıdı. Sakinler, hane başına düşen 60bin TL icra nedeniyle mağdur olduklarını ifade ettiler. Caner Ş, “kasten öldürmeye teşebbüs” suçundan hapis cezası almış, denetimli serbestlik kapsamında salıverilmişti.

Endonezya, Zorla Çalıştırma İddiaları Nedeniyle Denetimi Artıracak

Endonezya, ABD Çalışma Bakanlığı’nın ülkenin nikel endüstrisinde zorla çalıştırma olduğunu belirten raporu üzerine emtia sektöründeki denetimleri artıracağını açıkladı.

Endonezya, elektrikli araçların (EV) üretiminde hayati önem taşıyan nikelin dünyanın en büyük üreticisi konumunda ve metalin yerli işlenmesini artırmıştır.

Bu ayın başlarında ABD Çalışma Bakanlığı, sivil toplum örgütlerinin raporlarına dayanarak Endonezya’dan gelen nikeli yıllık” çocuk işçi veya zorla çalıştırma yoluyla üretilen mallar listesine” ekledi.

ABD raporunda, Endonezya’nın nikel üretiminde zorla çalıştırmanın olduğu ve bu işlerde Çinli göçmen işçilerin çalıştırıldığı belirtildi. Endonezya yetkilileri, bu iddiaları henüz doğrulamadı ancak denetimlerin sıkılaştırılacağını ifade etti. Endonezya, elektrikli araç üretiminde kullanılan nikelin en büyük üreticisi olarak küresel bir oyuncu olmayı hedefliyor ve ABD ile kritik mineral tedariki konusunda müzakereler yürütüyor.

Tesla Berlin Fabrikasında Hastalık İzinleri Yükseliyor: Teşvikler ve Ev Kontrolleri Gündemde

Tesla’nın Berlin’deki Gigafactory’sinde çalışanların hastalık izni oranı, sektör ortalamasının oldukça üzerine çıkarak dikkatleri üzerine çekti. Almanya genelinde 2023 yılında hastalık izni oranı %6,1 iken, otomotiv sektöründe bu oran %5,2 olarak kaydedildi. Ancak Tesla’nın Berlin fabrikasında bu oran, Ağustos ayında %17’ye yükseldi ve Eylül’de %11 civarında seyretmeye devam etti.

Hastalık izni taleplerindeki artışla başa çıkmak amacıyla fabrika yönetimi çeşitli önlemler uygulamaya başladı. İlk adım olarak, %95 ve üzeri iş gücü katılımı gösteren çalışanlara 1.000 Euro prim verilmesi kararlaştırıldı. Ancak bu teşvik beklenen sonuçları vermeyince, yönetim çalışanların evlerine giderek kontroller yapmaya başladı.

Almanya’da bu tür ani ev ziyaretleri yasal olsa da, sendikalar bu uygulamayı eleştirdi. Sendikalar, fabrika çalışanlarının ağır iş yükü nedeniyle hastalık izni taleplerinin arttığını ve bu döngünün bir şekilde kırılması gerektiğini vurguladı.

SoftBank, Çalışan Maaşlarını Dijital Cüzdan Üzerinden Ödemeye Başladı

SoftBank Group’un on yan kuruluşu, çalışan maaşlarını SoftBank’ın PayPay dijital cüzdanına ödemeye başladı. Bu girişim, çalışanlara maaşlarını dijital cüzdan aracılığıyla ödeyerek seçeneklerini artırmayı ve PayPay’in kullanımını yaygınlaştırmayı amaçlıyor.

Japonya Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı, SoftBank’a dijital maaş ödemeleri yapabilmesi için gerekli onayı verdi. Bu, Japonya’da türünün ilk örneği ve dünyada da nadir bir uygulama. Çalışanlar, banka hesaplarına alternatif olarak dijital cüzdan kullanmayı tercih edebiliyor. Ayrıca, cüzdan hizmetinin iflası durumunda maaşların iade edilmesi ve dijital maaşların çalışanlar için isteğe bağlı olması gibi düzenlemeler getirildi.

Şu anda PayPay Paycheck, 200.000 Yen’e kadar olan para yatırma tutarları için kullanılabiliyor. Parayı geleneksel bir finans kurumuna transfer etmek için işlem başına 100 Yen ücret uygulanıyor. SoftBank, bu hizmeti büyütmeyi ve diğer finansal hizmetleri desteklemek için PayPay platformunu genişletmeyi planlıyor.

2024 Hibrit Çalışma Raporu: İş-Yaşam Dengesi ve Hibrit Çalışmanın Önemi

Owl Labs’ın 2024 Hibrit Çalışma Raporu’na göre, hustle kültürünün (koşuşturma kültürü) etkisi azalırken, İngiltere’deki çalışanlar iş-yaşam dengesini öncelik haline getiriyor. Ankete katılanların %50’si yeni iş aramalarında en önemli nedenin iş-yaşam dengesi olduğunu belirtti. Bu oran 2023’te %41 idi.

Esnek Çalışma İsteği Artıyor
Çalışanların %73’ü dört günlük iş haftası için maaşlarının bir kısmından vazgeçmeye istekli. Ayrıca %76’sı esnek çalışma saatleri karşılığında maaş kesintisini kabul edebileceklerini ifade etti.

Çalışanlar Toplantılara Karşı “Clock Blocking” Yöntemiyle Zamanlarını Koruyor
Çalışanlar iş ve özel hayat sınırlarını daha net çiziyor. %19’u iş tanımlarının dışındaki görevleri üstlenmiyor, %20’si ise mesai saatleri dışında iş mesajlarına yanıt vermiyor. Toplantılar da eleştiri konusu; %61’i sabah 8’den önceki toplantıları erken bulurken, %92’si 16:30’dan sonrakileri geç buluyor. Bu nedenle, çalışanların %63’ü toplantılardan kaçınmak için takvimlerini bloke ediyor. Bu uygulamaya özellikle Y kuşağı öncülük ediyor (%57).

Hibrit Çalışmada “Coffee Badging” Trendi
Ankete göre, çalışanların %39’u “coffee badging” yani iş gününe ofiste başlayıp, geri kalanını uzaktan tamamlama yöntemini tercih ediyor. Çalışanların %47’si hibrit çalışma imkânı kaldırılırsa, esnekliği olan yeni bir iş arayacaklarını belirtiyor.

Yöneticilerin Rolü
Raporda, çalışanlar için iyi bir yöneticiye sahip olmanın (%89) maaş kadar önemli (%90) olduğu vurgulanıyor. Destekleyici yöneticiler, esnek çalışma ile üretkenliği artırıyor. Şirketlerin %45’i yöneticilere uzaktan/hibrit ekipleri yönetme konusunda eğitim veriyor.

Rapora göre, işverenlerin hibrit çalışmayı desteklemeye devam etmesi, çalışanların memnuniyeti ve verimliliği açısından kritik öneme sahip.

Ara Dinlenme Süresi Uyuşmazlığı Nedeniyle Mahkeme Kararı Bozuldu

Davanın merkezinde, işçiye işyerinde verilen ara dinlenme süresi konusunda bir uyuşmazlık bulunmaktadır. İş Kanunu’nun 68. maddesine göre, günlük çalışma sürelerine göre ara dinlenme süreleri belirlenmiştir. Günlük çalışma süresi 11 saati aşamayacağından, bu süre için en az 1 saat ara dinlenmesi verilmelidir.

Ara dinlenme süresi ücretli değildir. Ancak bu süre işçiye fiilen dinlenme olarak tanınmamışsa, işçiye normal ücreti ödenmelidir. Eğer ara dinlenme süresi haftalık 45 saati aşan çalışmalara denk gelirse, zamlı ücret ödenmelidir.

Somut olayda, Mahkeme davacının haftada 5 gün 09.00-20.00saatleri arasında çalıştığını ve bu süreden 1,5 saat ara dinlenme düşülerek haftalık 2,5 saat fazla çalışma yapıldığını kabul etmiştir. Ancak, davacının 11saatlik çalışma süresinden 1 saat ara dinlenme düşülmesi gerektiği halde 1,5 saat düşülmesi hatalı bulunarak karar bozulmuştur.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2017/18693, 2020/15785, 11.11.2020.

Alman Federal İş Mahkemesi: Seyahat, Soyunma ve Kişisel Temizlik Saatleri Ücrete Tabi Olabilir

Seyahat, soyunma ve kişisel temizlik süreleri, işverenin çıkarına hizmet eden faaliyetler olarak kabul edilirse, ücrete tabi olabilir.

Bir konteyner tamircisi, kirli iş kıyafetlerini temizlemek, seyahat ve temizlik süreleri için ek ücret talep etti. Çalışan, iş sırasında çok kirleniyordu ve işten sonra duş almak zorundaydı.

Mahkeme, iş kıyafetlerinin giyilip çıkarılması, işyerine seyahat ve zorunlu temizlik sürelerinin işverenin çıkarına olduğunu ve ücretli çalışma süresi sayılması gerektiğini belirtti.

Eğer çalışan iş sırasında çok kirleniyorsa ve eve gitmeden önce temizlik yapması gerekiyorsa, bu temizlik süreleri de ücretli çalışma süresine dahildir. Ancak normal günlük kirlenmeler için yapılan temizlik özel ihtiyaçlara yönelik olduğu için ücrete tabi değildir.

Kişisel hijyenin gerekli olup olmadığı duruma göre değerlendirilmeli ve her çalışan için objektif bir bakış açısıyla değerlendirme yapılmalıdır.

Çok kirli işlerde çalışan işçilerin temizlik süreleri çalışma süresi olarak kabul edilebilir, ancak orta düzeyde kirlenmeler için sadece belirli süreler ücrete tabi olabilir.

Federal İş Mahkemesi’nin 23 Nisan 2024– 5 AZR 212/23

Günün Sorusu

SORU: 2024 dönemi içerisinde çalışanlarımıza aile yardımı ödemesi yapmayı planlıyoruz. Buna istinaden çalışanlarımızdan medeni durumlarına, evli olmaları durumlarında eşlerinin çalışıp çalışmadığına, ayrıca eşlerinin SGK’dan herhangi bir aylık veya ödenek almadıklarına dair bir evrak/onay almamız gerekiyor. Bunlar haricinde dikkat etmemiz gereken bir nokta var mıdır?  

CEVAP: İşverenin çalışan için yapacağı BES katkısında,

• Ücretinin %15’ini aşmıyorsa, vergiye tabi değil,
• Asgari ücretin %30’unu aşmıyorsa, SGK primine tabi değil.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ)

FHSZ, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan sigortalılara verilen ek prim gün süresidir. Halk arasında “yıpranma payı” olarak bilinir. 5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde belirlenen işlerde çalışan sigortalıların maruz kaldıkları riskler için her 360 gün çalışmaya karşılık belirli bir gün sayısı eklenir.

Aşağıdaki işyerleri ve işlerde çalışan sigortalılar FHSZ’den faydalanabilir:

Kurşun ve arsenik işleri(60-90 gün)

Cam fabrikaları (60 gün)

Cıva üretimi (90 gün)

Çimento fabrikaları (60 gün)

Termik santraller (60 gün)

Alüminyum fabrikaları (60 gün)

Demir ve çelik fabrikaları (90gün)

Döküm fabrikaları (60 gün)

Asit üretimi (90 gün)

Yeraltı işleri (180 gün)

Radyoaktif maddelerle çalışma(90 gün)

Su altı ve basınçlı havaaltında çalışma (60-90 gün)

TSK, Emniyet, Polis, MİT çalışanları (90 gün)

İtfaiye ve yangın söndürme işleri (60 gün)

Gazetecilik (90 gün)

TBMM çalışanları (90 gün)

Çalışanların her 360 günü için:

60 gün eklenenler: (Gün sayısı x 60/360)

90 gün eklenenler: (Gün sayısı x 0,25)

180 gün eklenenler: (Gün sayısı x 0,50)

Süre ve Yaş Sınırı:

FHSZ’nin yarısı, 3 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş haddinden indirilebilir.

Yeraltı işlerinde çalışanlar için bu süre sınırı uygulanmaz.

Farklı İşyerlerinde Çalışma:

Farklı FHSZ’ye tabi işlerde çalışanlar için yaş indiriminde 3600 gün şartı tüm işyerlerinde geçen hizmetlere göre hesaplanır. Ancak yeraltı işyerlerindeki süreler ayrı değerlendirilir.