Günlük Gelişmeler

İşsizlik Oranı %8,5 Seviyesinde Gerçekleşti – Ağustos 2024

Ağustos 2024 işgücü istatistiklerine göre, Türkiye’de mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %8,5 olarak kaydedildi. İşsiz sayısı bir önceki aya göre 89 bin kişi azalarak 3 milyon 55 bine geriledi. Erkeklerde işsizlik oranı %7,0 iken kadınlarda %11,4 olarak tahmin edildi. İstihdam oranı ise %49,7’ye yükseldi, erkeklerde %67,1, kadınlarda %32,6 oldu.

Atıl işgücü oranı %27,2’ye çıkarken, genç nüfusta işsizlik oranı %16,5 seviyesine ulaştı. Ortalama haftalık fiili çalışma süresi 42,7 saat olarak kaydedildi. İşgücüne katılma oranı %54,3’e gerilerken, bu oran erkeklerde %72,1, kadınlarda %36,8 oldu.

2023 Gelir Dağılımı: En Yüksek Gelir Grubunun Payı %48,7’ye Yükseldi

2023 yılı Gelir Dağılımı İstatistiklerine göre, Türkiye’de en yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay %48,7’ye yükselirken, en düşük gelir grubunun payı %6,1 oldu. Gini katsayısı, gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçen bir gösterge, bir önceki yıla göre artarak 0,420 olarak tahmin edildi. Türkiye’deki yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri %84,1 artışla 181 bin200 TL’ye ulaştı. Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirinde en yüksek oran 111 bin 969 TL ile tek kişilik hanelerde görüldü. Bölgesel olarak en yüksek gelir İstanbul’da, en düşük gelir ise Van, Muş, Bitlis, Hakkari bölgesinde kaydedildi.

Gelir grupları arasında geçişlerde, en alt %10’luk dilimdeki fertlerin %67,3’ü yerini korurken, en üst %10’luk dilimdeki fertlerin %52,1’i pozisyonlarını korudu. Ayrıca, 2022’de işsiz olan fertlerin %42,4’ü 2023’te çalışmaya başladı.

2023 Yoksulluk İstatistikleri: Göreli Yoksulluk %13,5’e Geriledi

2023 yılı Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri açıklandı. Göreli yoksulluk oranı %13,5 olurken, medyan gelirin %60’ına göre yoksulluk oranı %21,3 olarak gerçekleşti. Çekirdek aile olmayan hanelerde yoksulluk oranı %7,7’ye, okur-yazar olmayan bireyler arasında %25,4’e ulaştı. Maddi ve sosyal yoksunluk oranı %14,4’e düşerken, sürekli yoksulluk %13 oldu. En düşük yoksulluk oranı TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde kaydedildi. Türkiye’de yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanların oranı %30,7 olarak hesaplandı.

Sanayi Üretimi Ağustos 2024’te Yıllık %5,4 Azaldı

Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2024 yılı Ağustos ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %5,4 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi %5,4 azaldı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,6 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2024 yılı Ağustos ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %4,4 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi %1,3 azaldı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %3,2 azaldı.

İŞKUR’un SMS İle Ulaştığı 100 Bin Genç İş Sahibi Oldu

İŞKUR, iş arayan gençlere SMS ile ulaşarak, acil eleman ihtiyacı olan iş ilanlarına yönlendirdi. 18-30 yaş arası uzmanlık alanı olan işsiz gençleri tespit eden İŞKUR, bu yöntemle 700 bin gence ulaştı ve 100 binini işe yerleştirdi. Sosyal Güvenlik Kurumu, Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu’nun verilerini kullanarak kişiye özel mesajlar gönderildi. Mesajlar, iş ilanı detaylarıyla birlikte iletilerek, gençlerin iş görüşmesi yapma oranı artırıldı. Bu projeyle gençlerin istihdamına katkıda bulunulmuş oldu.

Asgari Ücret Zammı İçin Geri Sayım: İşçi ve İşveren Görüş Ayrılığı

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun toplantısı için hazırlıklar sürerken, iş dünyası yeni asgari ücret artışı için oranlar sunmaya başladı. Enflasyonun %41 seviyelerinde olduğu tahmin edilirken, iş dünyası asgari ücret artışının %30’la sınırlandırılmasını talep ediyor. İşçi kesimi ise bu öneriye karşı çıkarak açlık sınırına dikkat çekti. DİSK Genel Sekreteri Tayfun Görgün, işçilerin bu açıklamalara tepki göstereceğini belirtti ve ücret baskılamanın enflasyonu düşürme hedefinin inandırıcı olmadığını vurguladı.

Koç Holding, Çalışan Gelişimi ve Sosyal Programlara Odaklanarak En İyi İşveren Seçildi

Koç Holding, Forbes’un açıkladığı “Dünyanın En İyi İşverenleri” listesinde sekiz yıldır üst üste Türkiye’nin en iyi işvereni seçildi ve dünya genelinde 118. sırada yer aldı. Bu liste, 50’den fazla ülkeden 300 binin üzerinde çalışan tarafından değerlendirilen ekonomik değer yaratma, yetenek yönetimi, iş-yaşam dengesi ve cinsiyet eşitliği gibi kriterlere dayanıyor. Koç Holding İnsan Kaynakları Direktörü Umut Günal, sürekli öğrenme ve gelişim programları ile çalışanlarını geleceğin rollerine hazırladıklarını ve sosyal yaşam ile sağlık programlarına önem verdiklerini belirtti.

Deutsche Telekom, Yapay Zeka Desteğiyle Gelir Artışı ve İş Gücünü Azaltmayı Planlıyor

Deutsche Telekom Perşembe günü yaptığı açıklamada, net gelirinin yapay zeka ve otomasyonun yardımıyla 2027 yılına kadar yılda ortalama %4 artmasını beklediğini söyledi.

Alman şirket ayrıca, finans şefi Christian Illek’in sohbet robotları gibi yapay zeka destekli teknolojilerdeki gelişmelerle destekleneceğini söylediği bir hareketle çalışan sayısını azaltmaya devam etmeyi planladığını söyledi. Herhangi bir rakam vermedi.

Britanya’da İşçi Hakları Yasasında Büyük Reform: Yeni Yasa 2026’da Yürürlükte

Britanya’nın yeni İşçi Partisi hükümeti, işçilerin haklarını güçlendiren bir dizi reform açıkladı. Bu reformlar, hastalık izni, ebeveyn izni ve sıfır saatlik sözleşmeler gibi konularda iyileştirmeler içeriyor. Yeni yasa, hastalık izninin ilk günden itibaren alınabilmesi, işçilerin işe başladıkları andan itibaren babalık ve ebeveyn iznine hak kazanması ve işten haksız yere çıkarılmaya karşı ilk günden korunmalarını sağlıyor. Ayrıca esnek çalışma taleplerinin kabul edilme olasılığı artırılacak ve büyük işverenler cinsiyet ücret farklarını azaltmak ve çalışanları menopoz sürecinde desteklemek için eylem planları hazırlamak zorunda kalacaklar. Sendikalar, bu reformları memnuniyetle karşılarken, bazı iş dünyası grupları uygulamanın aceleye getirildiğini ve küçük işletmeler için zorlayıcı olacağını savundu. Yasa, 2026’da yürürlüğe girecek.

Amazon, Teslimat Sürücüleri İçin Ortak İşveren Sayılabilir

Amazon için teslimat yapan yüz binlerce sürücü, doğrudan şirketin çalışanı değil, üçüncü taraf lojistik şirketleri tarafından istihdam ediliyor. The New York Times’ın haberine göre, Amazon geçen yıl Kaliforniya’nın Palmdale kentindeki bir teslimat şirketiyle olan sözleşmeyi sonlandırdıktan sonra sürücüler, Teamsters Sendikası ile örgütlenmeye başladı. Yakın zamanda, Los Angeles’taki Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu (NLRB) bölgesel direktörü, şirketin teslimat modeli hedef alınarak ilk resmi şikayeti sundu. Palmdale davasında, Amazon’un sürücülerin ortak işvereni olduğu ve sendika ile müzakere etmesi gerektiği iddia ediliyor. Geçen ay, bir başka NLRB bölgesel direktörü, Atlanta’daki sürücülerin sendikalaşma çabalarına karşı yasadışı bir şekilde engel olduğu ve Amazon’un bu konuda sorumluluk taşıması gerektiğine dair bir ön bulgu yayımladı.

Portekiz’den Stratejik Adımlar: Genç İstihdamı İçin Vergi Reformu

Portekiz, gençlerin beyin göçünü durdurmak için on yıl boyunca kademeli vergi indirimleri sunmayı öneriyor. Yeni plan, 18-35 yaş arası gençlerin ilk iş yılında %100, ikinci ila beşinci yıllarında %75, altıncı ila dokuzuncu yıllarında %50 ve sonrasında %25 vergi muafiyeti elde etmelerini içeriyor.

Bu teşvikler, düşük ücretler ve kötü çalışma koşulları nedeniyle yurtdışında yaşayan yaklaşık 850,000 genç için bir fırsat sunmayı hedefliyor. 2024’te genel işsizlik oranı %6.1 iken, gençlerde bu oran %22 olarak kaydedildi.

Bütçe planı ayrıca, 2025’te kurumsal vergiyi bir puan azaltarak %20’ye indirmeyi, önceden planlanan iki puan yerine, ve maaşları artıran ve sermayelerini artıran şirketlere vergi teşvikleri vermeyi öneriyor. Bu tedbirlerin 330 milyon Euro’ya mal olması bekleniyor.

DİSK-AR: İşsizlik Ve İstihdamın Görünümü Rapor

TÜİK’in Ağustos 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları 10 Ekim 2024 tarihinde yayımlandı.

• Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı %8,5 mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise % 27,2 seviyesinde gerçekleşti.
• TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) Ağustos 2024’te 3 milyon 55 bin oldu.
• DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Ağustos 2024’te 11 milyon 4 bin kişi olarak gerçekleşti.
• TÜİK’e göre 2023 Ağustos ayında %9,2 olan dar tanımlı işsizlik Ağustos 2024’te %8,5 olarak gerçekleşti.
• Son bir yılda geniş tanımlı işsizlik oranı ise % 23’ten % 27,2’ye yükseldi. Son 1 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 2,2 milyon kişi artarak 8,8 milyondan 11 milyona yükseldi.

Rapordan diğer bulgular şöyle:

• Zamana bağlı eksik istihdamda artış devam ediyor.
• Ağustos 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış HİA verilerine göre işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori %35,7 ile geniş tanımlı kadın işsizliği olmaya devam ediyor. İkinci yüksek işsizlik kategorisi %27,2 ile geniş tanımlı işsizliktir.
• Resmi işsizlerin yaklaşık %86’sı işsizlik ödeneği alamıyor.
• Geniş ve dar tanımlı işsizlik farkı yaklaşık 18,7 puan.

Mahkeme, İşyeri Kıyafetlerine Uymayan Çalışanın İşten Çıkarılmasını Haklı Buldu

Davalı tanıkları da, davacının işyeri kıyafetlerini giymek istemediğini beyan ederek işyeri kıyafetlerinin davacı tarafından giyilmek istenmediği hususunda tutulan işyeri tutanaklarını doğrulamışlardır. İşyeri tutanakları ve taraf tanıklarının beyanları birlikte gözetildiğinde, işverence giyilmesi zorunlu tutulan işyeri kıyafetlerini giymeme konusunda davacının ısrar ettiği sabittir. İşveren açısından da bu durumun iş düzenini bozucu etkisi bulunduğu kuşkusuzdur. Davacının giymek zorunda olduğu işyeri kıyafetlerini hatırlatıldığı halde giymemekte ısrar ettiği, bir başka anlatımla davacının iş görme edimi işverenin verdiği talimatlara uygun olarak devamlılık arz edecek şekilde yerine getirmemekte ısrar ettiği anlaşılmaktadır. Bu durumda işveren tarafından yapılan feshin haklı olduğu kabul edilerek davacının kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddi yerine yazılı gerekçeyle kabulü isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E: 2017/5462, K: 2017/10822, T:19/06/2017.

Kozmetik Devlerine Yeniden Satış Fiyatı Tespitine İlişkin Soruşturma

Rekabet Kurulu, Biota Bitkisel İlaç ve Kozmetik Laboratuvarları AŞ, Derma-Cos İlaç Medikal ve Kozmetik Sanayii ve İç Ticaret AŞ ile Derma-Cos Kozmetik Sanayi Ticaret İthalat ve İhracat Limited Şirketi’nden oluşan ekonomik bütünlüğün, yeniden satış fiyatlarını tespit etmek ve internet satışlarını kısıtlamak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiği iddialarıyla ilgili ön araştırmayı sonuçlandırdı. Kurul, elde edilen bulguları ciddi ve yeterli bularak, 19 Eylül 2024 tarihli toplantısında bu şirketler hakkında soruşturma açılmasına karar verdi.

İsviçre Mahkemesi’nden Tartışmalı Karar: Çalışanların Tuvalet Molaları Mesai Dışı Sayılacak

Dünyaca ünlü saat üretim endüstrisiyle bilinen İsviçre’de, bir mahkeme, bir kadran üreticisinin çalışanlarına “Tuvalete gitmeniz gerekiyorsa, mesainizi bitirin ve kendi zamanınızdan kullanın” demekte haklı olduğuna karar verdi. Kamu yayıncısı RTS tarafından yapılan bir araştırma, batı Neuchatel’deki bölge mahkemesinin, saat kadranı üreticisi Jean Singer&CieSA’nın çalışanlarından tuvalet molaları için çıkış yapmalarını isteme hakkına sahip olduğunu belirlediğini ortaya çıkardı. Bu dava, İsviçre İş Hukukunda bir boşluk olduğunu gözler önüne serdi. Haziran ayında verilen ancak geçen ay kamuoyuna açıklanan karara göre, mesai saati zorunluluğu 2021’deki COVID-19 salgını sırasında yapılan bir saha ziyareti sırasında iş müfettişlerine sızdı.

Kararda, işçilerin kişisel ihtiyaçlarını koruyan federal çalışma yasasının ihlal edildiğini iddia ederek ve bu uygulamanın işçilerin “ihtiyaçlarını tutmalarına veya su içmemelerine neden olabileceğini, bunun da ciddi fizyolojik bozukluklara yol açabileceğini” savunarak şirketin bu uygulamaya son vermesini istediler.

Karara karşı açtığı davada Singer, çalışanlarının molaları sırasında “büyük bir özgürlüğe” sahip olduklarında ısrar etti. Molaların uzunluğu “her çalışanın takdirine bırakılmıştı”  ve saat sistemi, personelin neden mola verdiğini yöneticilere bildirmeyi içermiyordu. Şirketin avukatı Pascal Moesch, RTS’ye verdiği demeçte, şirketin konunun genel olarak “tuvalet molası, yemek molası, dinlenme molası, telefon molası (veya) doğa yürüyüşü gibi iş kesintileriyle ilgili olduğuna inandığını dolayısıyla, molanın nedeni ne olursa olsun, mesai dışı kalmayı gerektirdiğini belirtti.

Mahkeme, İsviçre yasalarının tuvalet hijyeni ve şirket liderlerinin işletmelerinin özel ihtiyaçlarına uygun kararlar alma hakları gibi konularda daha net olmasına rağmen, tuvalet molaları konusunda bir “açık” bulunduğunu ve bunun da yasa koyucuların bu açığı kapatmak için müdahale etmesi gerekebileceğine dair bir ipucu olduğunu söyledi.

Mahkeme kararında, “İsviçre yasaları, çalışanların tuvalete gitme hakkından bahsetmiyor, oysa bu temel bir fizyolojik ihtiyaçtır” ifadelerine yer verildi.

Singer tek değil, ancak bu tür politikaların ne kadar yaygın olduğu net değil. Dünyaca ünlü Swatch Group’un iki yan kuruluşu da çalışanlarının tuvalet molaları için mesailerini bitirmelerini zorunlu kıldı, ancak ana şirket böyle bir şirket politikası ihlalinden haberdar olmadığını ve derhal durdurduğunu söyledi.

Günün Sorusu

SORU: SGK’lı olarak bir işyerinde çalışmakta olan kişi kendi üzerine vergi levhası çıkartmasında yasal bir sıkıntı var mı?

CEVAP: Yasal açıdan 4a sigortalısının bir işyeri sahibi/ortağı olmasında bir problem ve engel bulunmuyor.

İşyerimizde buna ilişkin bir yasak veya kısıtlayıcı uygulama da söz konusu değilse çalışan kendisi şahsi veya tüzel şirket açabilir, tüzel bir kişiliğe ortak olabilir. 4a sigortalılığı bu durumdan etkilenmez.

Bu durumun tek istisnası kişinin hem ortağı hem yönetim kurulu üyesi olduğu işyerinde sigortalı olamamasıdır. Kişi hem ortağı hem yönetim kurulu üyesi olduğu işyerinden 4a’lı bildirilemez. Ancak farklı bir şirkette 4a’lı çalışabilir.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Geçici İş İlişkisi

• Geçici iş ilişkisi 4857 sayılı Yasanın 7. maddesinde düzenlenen üçlü bir iş ilişkisidir.
• Maddeye göre; geçici iş ilişkisi yasaya göre iki şekilde kurulabilir: özel istihdam büroları aracılığıyla kurulan mesleki ve kazanç amaçlı olan diğeri ise holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde görevlendirme şeklinde kurulan iş ilişkisidir.

Geçici iş ilişkisinin kurulabileceği haller şunlardır:

• Doğum izni sonrası ebeveynlerden birinin işçinin mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar kısmi süreli çalışması durumunda,
• Doğum ve analık izni ile ücretsiz doğum izni gibi İş Yasası’nın 74. maddesinde öngörülen hallerde,
• İşçinin askerlik hizmeti hâlinde,
• İş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hâllerde (özellikle ücretsiz izin durumlarında)
• Mevsimlik tarım işlerinde,
• Ev hizmetlerinde,
• İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde,
• İş Sağlığı ve Güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması hâlinde,
• İşletmenin ortalama iş kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması hâlinde,
• Mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları hâlinde geçici iş ilişkisi kurulabilir.